NL

Birds, Bees
& Business

Richting een rijk landschap voor mens en natuur

De Sahel

Miljoenen Nederlandse trekvogels overwinteren in West-Afrika. Creatieveling Eddy Zoëy en content creator en model Lauren Lewis gaan met ICCO en Vogelbescherming deze vogels achterna naar de Sahel in West-Afrika. Hier zien zij hoe de vogels leven tussen de sheabomen, de bron van de sheaboter die wereldwijd in verzorgingsproducten wordt gebruikt. Samen met lokale vrouwen zien ze hoe het landschap hersteld wordt, waardoor vogels en mensen profiteren van biodiversiteit en een duurzame economie.

  

“Het boeiende aan dit project is dat niet alleen de lokale bevolking voedsel en een duurzaam inkomen krijgt maar dat ook de natuur zich herstelt. Zo profiteren mens en natuur.” - Eddy Zoëy 

De Sahel is een belangrijk overwinteringsgebied voor trekvogels uit Europese landen.

Wat is shea?

Women's gold

4.000 jaar geleden gebruikten de oude Egyptenaren het al: sheaboter. Een plantaardig vet gemaakt van sheanoten, de pitten van de vruchten van de Afrikaanse sheaboom. Sheaboter wordt voor veel verzorgingsproducten gebruikt vanwege de vele positieve eigenschappen. Bovendien is het eetbaar.

Onze ambassadeurs

Samen de trekvogels achterna

Creatieveling Eddy Zoëy en content creator en model Lauren Lewis zijn ambassadeur van Birds, Bees & Business. Eddy is een gepassioneerde vogelaar en heeft een passie voor natuur. Lauren gaat voor een wereld waarin cosmetica bijdraagt aan een beter leven van mensen én vogels.

Jaarlijks overwinteren miljoenen Nederlandse trekvogels in Afrika, waaronder deze bonte vliegenvanger.

Verwoesting van het leefgebied van trekvogels

Nederlandse trekvogels overwinteren elk jaar in het gebied waar sheabomen groeien. Deze zogenaamde sheazone doorkruist West-Afrika van de Sahel tot de beboste savannes in het zuiden. Hier komen de trekvogels na hun lange tocht vanuit Europa weer een beetje op adem, maar dit landschap is aan het veranderen. De bodem is minder vruchtbaar en vatbaarder voor erosie doordat boeren bomen en struiken verbranden om het land te gebruiken voor veeteelt en landbouw. Ook illegale houtkap voor brandhout en voor de bouw heeft het shealandschap verslechterd.

Dit alles heeft grote gevolgen. De mensen die er wonen zien hun oogsten, van de landbouw maar ook van sheanoten en andere gewassen, teruglopen. Voor de trekvogels, die na een lange reis in dit gebied aankomen, betekent dit dat er weinig te eten is. In het verschraalde landschap zijn minder insecten. Insecten zijn niet alleen nodig als voedsel voor de miljoenen trekvogels, maar ook voor de bestuiving van de sheabomen

Grote vraag naar sheaboter

Tegenwoordig is er een grote markt voor sheaboter. Sheaboter is een veelzijdig product dat voor van alles wordt gebruikt; als plantaardig vet in veel voedselproducten, van chocola tot croissants, en vanwege de vochtinbrengende eigenschappen ook voor veel cosmetische producten, zoals crèmes en haarproducten.

Wereldwijd groeit de vraag naar sheaboter. Dat biedt kansen voor West-Afrikaanse vrouwen! Zij verwerken traditioneel de sheanoten tot sheaboter en verdienen daarmee geld. Om die reden wordt shea ook wel “women’s gold” genoemd. Nu verkopen zij hun shea vooral lokaal, maar op de internationale markt kunnen zij hun inkomsten duurzaam verbeteren. Het is dan wel belangrijk dat de bron van sheaboter, de sheabomen, voldoende noten blijven produceren.

Traditioneel gezien zijn het vrouwen die sheanoten verzamelen en verwerken.

De vrouwen koken de sheanoten op houtvuur tot boter, een langdurig proces waar veel brandhout voor nodig is.

Wat gaan we doen?

De biodiversiteit herstellen. Mens én natuur zijn beter af met het herstellen van de biodiversiteit: de rijkdom aan bomen en planten die bij de Sahel hoort levert omstandigheden waarin mens en natuur een toekomst hebben. De productie van de sheanoten kan blijven bestaan dankzij voldoende bestuivende insecten. Ook voor overwinterende vogels zijn die insecten van belang.

Een rijk landschap voor mens en natuur

Wij zien de toenemende vraag naar shea als een kans om te investeren in duurzaam natuurherstel waar zowel mensen als vogels van profiteren. Birds, Bees & Business creëert een divers landschap dat voedsel biedt aan vogels en mensen, een buffer vormt tegen verwoestijning én een bron is voor duurzame business. Het herstel van de natuur zorgt er tegelijkertijd weer voor dat de producten voor de markt, zoals sheaboter, ook op lange termijn beschikbaar blijven. Samen maken we duurzaam winst voor mens en natuur.

  • Birds

    We creëren een duurzaam landschap. We planten nieuwe bomen en ontwikkelen een mozaieklandschap, waarin gewassen, sheabomen en andere boomsoorten naast elkaar groeien. Het combineren van verschillende bomen zorgt voor een vruchtbare bodem en gaat erosie tegen. In dit rijke landschap is voor vogels voldoende rustplaatsen en voedsel te vinden.

  • Bees

    We stimuleren biodiversiteit. Dat trekt meer insecten aan en dat is belangrijk, want zonder insecten hebben vogels geen eten. Maar insecten en bijen zijn ook heel belangrijk voor de productie van sheaboter, omdat zij de bomen bestuiven. Zonder bestuiving draagt een boom geen vruchten. Daarom planten we bomen en planten waar insecten van houden en zorgen bijenkorven voor meer bijen. Hun honing en bijenwas levert bovendien weer extra inkomsten op.

  • Business

    We bevorderen duurzaam ondernemen. We helpen de vrouwen hun productieproces te verbeteren, voor betere en constante kwaliteit van hun sheaboter. Dat is interessant voor bedrijven die sheaboter inkopen. We organiseren de vrouwen in coöperaties en verbinden hen aan (internationale) inkopers die een betere prijs betalen. Door efficiënte kooktoestellen te gebruiken voor het koken van de sheanoten besparen ze veel brandhout en dus ook bomen. Ook levert dat minder CO2 uitstoot op.

Actueel

Ambassadeurs Eddy Zoëy en Lauren Lewis zijn afgereisd naar West-Afrika om met eigen ogen te zien wat er aan de hand is. Zij hebben kennis gemaakt met de vrouwen die van oudsher de sheaboter maken. En zij hebben een inkijkje gekregen in de vele stappen die er nodig zijn om sheaboter te maken. Een langdurig en zwaar proces. Zij zagen met eigen ogen hoe slecht het landschap ervoor staat, maar spraken ook met mensen die werken aan een oplossing.

Maak kennis met Assita

Assita Dembélé werkt bij Naturama (BirdLife Burkina Faso). Naturama werkt aan het behoud van de biodiversiteit en het verhogen van de productiviteit van de land- en bosbouw. Zij droomt van een wereld waarin de dorpsgemeenschappen volop de potentie van de natuur kunnen benutten. Door actie te ondernemen kan deze droom werkelijkheid worden.

Assita: "Recente projecten laten zien dat natuurherstel in West-Afrika en duurzamer gebruik van natuurlijke hulpbronnen mogelijk is. Met de producten die het landschap oplevert, zoals sheanoten, wordt een duurzaam inkomen opgebouwd voor de lokale bevolking. Winst voor mens en natuur! Onze generatie moet getuige zijn van een omgeving waarin iedereen een rol speelt, een gezonde omgeving die aan toekomstige generaties wordt nagelaten”.

"De natuur is belangrijk, ze lacht naar ons en verwelkomt ons"

Wat jij kan doen

Koop duurzame shea! Dat is nog niet zo gemakkelijk, want het ontbreekt aan heldere keurmerken. En er zijn partijen die zich heel bewust voordoen, maar het niet zijn. Daarom hebben we een aantal adviezen en tips op een rij gezet. Daarmee kan je bewust een verantwoorde keuze maken.

  • Let op keurmerken en wat deze betekenen en lees de ingrediënten op het etiket.
  • Pas op voor greenwashing. Greenwashing zijn merken die zich duurzamer voordoen dan dat zij daadwerkelijk zijn, dit herken je doordat vaak één aspect van het product heel sterk belicht wordt terwijl de rest van de keten erg vervuilend is. Greenwashing kun je herkennen aan het gebruik van vage termen als puur en eerlijk.
  • Kleinere merken hebben niet altijd een keurmerk ondanks dat zij wel verantwoord te werk gaan en duurzame producten verkopen, zoek hierbij vooraf informatie over het merk en de producten die zij maken voordat je overgaat tot de aanschaf.
  • Gebruik je gezond verstand, wanneer een merk alleen niet duurzame producten aanbiedt is de kans klein dat de sheaboter in het product wel duurzaam is. Ook wanneer een product te goedkoop is, is deze waarschijnlijk niet duurzaam.

Lees meer in onze duurzame-shea koopwijzer.

 

 

Door het aantrekken van de biodiversiteit zijn er nu al meer bijen, merken de imkers.

Over ons

ICCO Cooperation en Vogelbescherming Nederland bundelen hun krachten in deze bijzondere samenwerking voor mens en natuur.  Als ontwikkelingsorganisatie helpt ICCO mensen in Afrika, Azië en Latijns Amerika om economisch onafhankelijk te worden, terwijl Vogelbescherming en haar lokale partners, ervaring heeft in het herstellen van de natuur. Samen met het Fair Climate Fund, dat helpt om brandhout te besparen zodat minder bomen gekapt worden. 

Door onze krachten te bundelen met het bedrijfsleven ontstaat een unieke oplossing die de lokale bevolking duurzame inkomsten biedt en het herstel van de natuur op lange termijn mogelijk maakt. Samen vormen we een partnerschap voor people, planet en profit.